Jak rozwiązać konflikt? Koło konfliktu Moore'a
- Zaskoczenie zrozumieniem Jolanta Czarnecka
- Mar 14, 2021
- 7 min read
Konflikt ma miejsce wtedy, kiedy co najmniej dwie osoby, które są od siebie wzajemnie zależne, mają cele, potrzeby, dążenia, które kolidują z posiadanymi przez drugą stronę, i osoby te podejmują działania mające na celu zmianę swojej sytuacji.
W każdym konflikcie możemy wyróżnić szereg elementów, które go tworzą. W świetny sposób uporządkował je Christopher Moore w tzw. kole konfliktu. Znajomość tych płaszczyzn pozwala z na zrozumienie elementów ważnych w sytuacji sporu, a dodatkowo wskazuje na narzędzia, których należy użyć dla ich rozwiązania.
Przyjrzyjmy się po kolei każdemu z obszarów konfliktu.
Mediatorko, opowiedz o tym!
Alicja Kuczyńska-Krata, Prezes Fundacji MEDIARE: Dialog-Mediacja-Prawo jest tą osobą, od której nauczyłam się najwięcej w temacie rozwiązywania konfliktów :) Uczestniczyłam w prowadzonych przez nią zajęciach oraz odbywałam staż pod jej kierownictwem. Jednym z jego efektów jest seria filmów Inaczej w konflikcie.
W tym odcinku Alicja omawia koło konfliktu :) Jeśli Wam się spodoba,
dajcie proszę łapkę w górę pod filmem. Będzie to wyrazem podziękowania za pracę realizatorów - PANDA TV oraz pomoże tej pożytecznej treści dotrzeć do licznych odbiorców :)
W dalszej części wpisu na blogu znajdziecie rozwinięcie poruszonych tu kwestii oraz strategie jak podchodzić do rozwiązania każdego z typów konfliktu.
KONFLIKT STRUKTURALNY 🙋♀️🙋♂️
W ramach konfliktu strukturalnego patrzymy na osoby zaangażowane w konflikt oraz na rzeczy, o które konflikt się toczy.
Konflikt strukturalny występuje zawsze. Określa on obiektywne realia sytuacji. Jedynym sposobem na jego usunięcie jest zakończenie danej relacji, wyjście z danego otoczenia. Co najczęściej jest niemożliwe.
Po pierwsze, szczególną uwagę zwracamy na osoby i na wiążącą je relacje. Przykładowo, często mamy do czynienia z sytuacją, gdzie jedna strona jest podporządkowana drugiej i ma znacząco mniejsze możliwości dochodzenia swojej racji (np. dziecko - rodzic, uczeń - nauczyciel, pracownik - pracodawca, obywatel - państwo). Układ sprawia, że jednemu wolno więcej niż drugiemu. Co potęguje konflikt, ponieważ pozostawia słabszą stronę w poczuciu bezsilności. Sprzyja także eskalacji emocji, ponieważ potrzeby strony słabszej mogą być marginalizowane.
Drugim obszarem są zasoby. Gdy mamy jednego laptopa, w kolejce do którego ustawiają się rodzice i dziecko, to spory są nieuchronne... Podobnie jest z finansami w firmie. Działy marketingu, sprzedaży i jakości są strukturalnie skonfliktowane ze sobą. Każdy ma bowiem inne cele i pragnie zdobyć jak największą część budżetu dla siebie.
Jak radzić sobie z konfliktem strukturalnym?
Uświadom sobie jego istnienie
Rozpisz na kartce kto jest kim, w jakiej relacji jest do drugiej strony i co z tego wynika
Scharakteryzuj dobrze o co toczy się konflikt. Czy jest to zasób ograniczony? Jeśli tak, to jakim ograniczeniom podlega?
Szukaj kreatywnych sposobów na poradzenie sobie z rywalizacją o ograniczone dobro.
Gdy jesteś stroną mniej uprzywilejowaną w konflikcie, mów o swoim doświadczeniu sytuacji. Być może druga strona Cię usłyszy i łatwiej będzie Wam dojść do porozumienie. Inspirujący przykład na to, w relacji uczeń-nauczyciel, przedstawia autorka bloga Uczeń też człowiek
Jeśli nie możesz sobie poradzić z nierównościami między Tobą a drugą stroną (lub po prostu nie umiesz już porozumieć się z drugim) skorzystaj z pomocy mediatora
KONFLIKT DANYCH 🧐
Czyli informacji. Każda ze stron konfliktu może mieć dostęp do jakiejś wiedzy, której nie ma druga strona. Nawet to, że razem uczestniczyliśmy w danym konfliktogennym zdarzeniu nie znaczy, że postrzegamy je tak samo!
Jak radzić sobie z konfliktem danych?
Nie zakładaj, że wiesz (wszystko)!
Wysłuchaj w pełni drugiej strony, zanim przedstawisz swoje stanowisko. Jeśli coś nie jest dla Ciebie w pełni jasne - dopytaj
Nachodzą Cię myśli, że druga osoba jest głupia? Powiedz nie takiemu myśleniu! To jeden ze sposobów, w jakie bronimy się przed przyjęciem różnic między nami. Więcej we wpisie na blogu: 5 sposobów mordowania indywidualności drugiej osoby
Kiedy w Twoją stronę kierowane są ogólnikowe oskarżenia: Ty nigdy mnie nie słuchasz! Nie dbasz o mnie! Nic dla Ciebie nie znaczę! Poproś (spokojnym głosem) o przywołanie konkretnych sytuacji i zachowań, które zraniły drugą osobę
Bądź otwarta/otwarty w komunikacji informacji ważnych z perspektywy zaistnienia konfliktu jakie masz. Nie licz, że druga strona wie lub się domyśli
KONFLIKT INTERESÓW 😍
Przykładowe rodzaje interesów, to interesy materialne (finanse, przedmioty) i interesy psychologiczne (np. poczucie bezpieczeństwa, przynależność do grupy i bliskość z innymi, doświadczanie szacunku i uznania).
Przez interesy rozumiemy sposoby, w jakie chcemy zrealizować nasze potrzeby.
To kluczowa rzecz do zrozumienia w tym temacie. Dlaczego? Otóż potrzeby są uniwersalne, wspólne wszystkim ludziom. Za to "interesy" tj. sposoby ich zaspokajania są bardzo indywidualną rzeczą. Zdecydowanie zbyt rzadko uświadamiamy sobie, jakie głębokie potrzeby kierują nami i innymi. Dodatkowo, nieraz nie mamy świadomości, że daną swoją potrzebę możemy zaspokoić na więcej niż jeden sposób (ten, o który najbardziej walczymy w konflikcie, a który akurat może być najtrudniejszy dla drugiej strony do przyjęcia...). Zainteresowanym pogłębieniem wiedzy o rozpoznawaniu potrzeb swoich i innych oraz nauką komunikowania się w najbardziej efektywny sposób, odsyłam do fenomenalnej książki Marshalla Rosenberga - Porozumienie bez Przemocy.
Część konfliktów interesów jest niemożliwa do rozwiązania. Wynika to m.in. z tego, że strategie dążenia do zaspokojenia swoich potrzeb mogą się wzajemnie wykluczać. Często jest też tak, że dana potrzeba nie może być zaspokojona w danej relacji, przez daną osobę, lub też nawet jest to taki rodzaj potrzeby, której spełnienie możemy znaleźć tylko w otwarciu się na duchową stronę naszego życia (zwrócenie się z nią do Boga, lub - dla osób niewierzących - poprzez poszukiwanie odpowiedzi, rozwiązań na inne sposoby).
Jak radzić sobie z konfliktem interesów?
Rozpoznaj, jakie potrzeby kierują Tobą w sytuacji konfliktu - z jakich powodów ważne jest dla Ciebie jest takie, a nie inne rozwiązanie?
Postaraj się spojrzeć na sytuacje z perspektywy drugiej strony. Jakie jej potrzeby są zaangażowane w sytuację? Co znaczyłoby dla niej przyjęcie Twoich próśb?
Zapytaj dlaczego coś jest ważne dla drugiej osoby. Gdy usłyszysz stojące za tym potrzeby łatwiej będzie Ci zrozumieć powody, dla których prosi ona o daną rzecz/daną strategię działania
Nigdy nie wyśmiewaj i nie umniejszaj potrzeb kierujących drugą osobą. Jedyne co możesz przez to zyskać, to wrogość. Staraj się je za to zrozumieć i wyjść im na spotkanie
Kiedy proponujesz inne rozwiązania sytuacji, dobieraj je tak, żeby stanowiły jak najpełniejszą odpowiedź na potrzeby drugiej strony. Zwiększa to szansę na osiągnięcie porozumienia
Przy przedstawianiu sposób działania/rozwiązania konfliktu wyjaśnij, z jakich powodów są one istotne dla Ciebie
Kiedy ani Ty, ani druga strona nie umiecie już podjąć konstruktywnej rozmowy o swoich potrzebach, skorzystajcie ze wsparcia mediatora. Jednym z jego głównych zadań jest odkrywanie potrzeb rozmówców i naprowadzanie ich na wspólne wypracowanie spełniających je rozwiązań
KONFLIKT WARTOŚCI 💛
Wartości, to prawdy wg których żyjemy, które spajają naszą tożsamość. Są one związane z naszą historią życia - osobowością, wychowaniem, kulturą w której się wychowaliśmy. A także wolnym wyborem w zakresie światopoglądu. Mogą być silnie związane z informacjami (danymi) jakie posiadamy i potrzebami, które realizujemy poprzez swoje zaangażowanie w ich realizację.
Zakłada się, że ogólnie ludzką wartością jest unikanie zła, a czynienie dobra. Z tego wynika wiele podzielanych wartości i ocen moralnych (np. potępienie odbierania życia niewinnym ludziom). Jednak na tym tle pojawia się również wiele różnic.
Wyróżniamy także wartości dnia codziennego, jak np. podejście do kwestii porządku w mieszkaniu, zaangażowania w kultywowanie tradycji, czy preferencje w zakresie polityki.
Wartości są silnym motywatorem naszych działań. Wiara, jaką w nie pokładamy, a także przekonanie o ich uniwersalnej prawdziwości niejednokrotnie prowadzą do powstania konfliktów między nami. Część konfliktów wartości jest nierozwiązywalna u swoich podstaw (gdy dwie osoby uznają inną rzecz za dobrą w danej sytuacji).
Jak radzić sobie z konfliktem wartości?
Na ile to możliwe, zgódźcie się na to, że się nie zgadzacie (np. w kwestii preferencji politycznych. To ile rodzin daje się wewnętrznie poróżnić przez konflikt na tej linii jest niewyobrażalne. Skala generowanego przez to bezsensownego cierpienia jest potworna)
Pozostaw ludziom swobodę w wyborze wartości, jakimi się kierują. Masz prawo mówić o swoich wartościach, argumentować i przekonywać, postaraj się jednak ich nie narzucać siłą (to kontrproduktywne. Ma niskie szanse powodzenia w dłuższej perspektywie czasu). Pokaż przez swoje życie nimi, jak są wartościowe! Jeśli coś ma tu szansę zadziałać, to właśnie to
Nachodzą Cię myśli, że druga osoba jest zła? Powiedz nie takiemu myśleniu! To jeden ze sposobów, w jakie bronimy się przed przyjęciem różnic między nami. Więcej we wpisie na blogu: 5 sposobów mordowania indywidualności drugiej osoby
Utwierdź się samemu/samej w wyznawanych przez Ciebie wartościach. Nie szukaj potwierdzenia ich słuszności w tym, czy druga osoba obok Ciebie je wyznaje, czy nie. Jeśli racja jest po Twojej stronie, to jest (nawet, gdyby wszyscy inni działali inaczej) ;)
Nie rezygnuj ze swoich wartości (i nie pozwól drugiej stronie na to) w imię świętego spokoju w relacji. Wykreujecie tym tylko gorycz. Szukajcie sposobów jak być razem, będąc jednocześnie w zgodzie z samymi sobą
ESKALACJA KONFLIKTU 🔥
Nierozwiązane konflikty mają tendencję do eskalowania - czyli do stawania się coraz poważniejszymi. Nieraz na początku dochodzi między dwoma osobami (konflikt strukturalny) do jakiegoś nieporozumienia (konflikt danych). Za podjętymi działaniami (lub ich brakiem) idzie zawód w zakresie zaspokojenia potrzeb (konflikt interesów). Konflikt na tym etapie stosunkowo łatwo jest rozwiązać. Gorzej dzieje się, jeśli nieprzepracowane konflikty danych (możliwe do rozwiązania) i potrzeb (częściowo rozwiązywalne) trwają przez dłuższy czas. Wtedy mogą przechodzić do konfliktów wartości (druga osoba nie dba o mnie w relacji jak powinna, jest zła), skąd w przypadku braku działania blisko do najbardziej szkodliwej odsłony konfliktu czyli..
KONFLIKTU RELACJI 👥
W tym konflikcie odpowiedzialność za całe doświadczone zło i cierpienie przypisywana jest drugiej osobie. Za jedyny sposób rozwiązania sytuacji widzi się zemstę. Celem działania jest zadanie krzywdy (nie zaś sprawiedliwe wyrównanie doznanych niesprawiedliwości, czy uzyskanie odpowiedzi na swoje potrzeby). Mylnie zakłada się, że sprawienie bólu doprowadzi do rozwiązania trudności (albo do lepszego samopoczucie osoby krzywdzącej).
Jak radzić sobie z konfliktem relacji?
Nie pozwól sobie na czarno-białe myślenie, zwalające całą winę za sytuację na to, jaka druga osoba "jest"
Zrób analizę konfliktu, który jest między Wami - zaczynając od konfliktu strukturalnego, przez danych, interesów, wartości. Gdzie leżą problemy? Jakie działania trzeba podjąć? Co sobie wzajemnie wyjaśnić? Na jakie potrzeby odpowiedzieć? Co zmienić w strukturze relacji między Wami? (tu ważna rzecz: czasem konflikty i problemy mogą być tak silne, że jedynym możliwym rozwiązaniem sytuacji jest fizyczne odizolowanie się od drugiej osoby i potencjalna praca nad rozwiązaniem trudności na dystans)
Wyciągnij rękę do zgody, przeproś za to, co było złe po Twojej stronie. To słuszne, niezależnie od tego, czy druga strona ma dojrzałość, aby odpowiedzieć Ci tym samym
Szukaj konstruktywnej odpowiedzi na doznane zranienia, swoje niezaspokojone potrzeby. Sprawienie krzywdy drugiej osobie nie sprawi, że poczujesz się lepiej (!!!) Zrób coś dobrego dla siebie, zamiast krzywdzić kogoś. To jest też ścieżka do największej wolności, gdy Ty decydujesz o swoich wyborach, a nie pozwalasz, żeby działania drugiej osoby je warunkowały (i to jeszcze w stronę czynienia zła...)
Skorzystaj z pomocy psychologa, terapeuty lub mediatora - jako pomoc w znalezieniu rozwiązania konfliktu między Wami i najlepszych sposób na działanie w danej sytuacji
Konflikty, są częścią naszego życia. Możemy wyprowadzać z nich dobro, gdy konstruktywnie pochodzimy do ich rozwiązywania. Róbmy to! Dla siebie i dla innych!